Artykuły

Kultura muzyczna XVI i XVII wieku

Muzyka odgrywała poważna rolę w życiu codziennym i odświętnym społeczeństwa miasta Elbląga w XVI i XVII wieku. Brzmienie utworów muzycznych uświetniało każdego dnia elbląskie uroczystości municypalne, religijne i szkolne. Tak jak w poprzednich wiekach decydującą rolę odgrywała muzyka religijna. Stopniowo jednak od połowy XVII wieku rozwijała się znacząco świecka wokalistyka i instrumentalistyka.

Elbląska kultura muzyczna była kształtowana przez kilka kręgów zawodowych muzyków. Najważniejszym był niewątpliwie zespół muzyków (kantorów, organistów i preceptorów) skupionych wokół kościołów i gimnazjum akademickiego. Istotne znaczenie mieli także muzycy miejscy i cechowi , spełniający wiele rozmaitych funkcji. Działalność muzyków zawodowych spotykała się z żywym oddźwiękiem wśród mieszkańców Elbląga, uczestniczących nie tylko w publicznych prezentacjach muzycznych ale także organizujących często koncerty domowe.

Przy wszystkich kościołach elbląskich działali kantorzy, którzy byli nie tylko opiekunami zespołów muzycznych i chórów ale także nierzadko twórcami muzyki nie tylko sakralnej lecz także świeckiej. Szczególną rolę odgrywali w elbląskim sakralnym życiu muzycznym kantorzy luterańskiego kościoła NMP. Zachowały się informacje o nazwiskach, przebiegu kariery, często o wynagrodzeniu wszystkich kantorów tego kościoła. W omawianym okresie funkcję tę pełnili kolejno: Johann Tragner (1626–1634), Andreas Marci (1634–1641), Henricus Ludicke (1642–1649) i wiele innych osób. W latach 1730–1735 funkcję adiunkta pełnił Hiob Adolph Dietrich. Przy kościele NMP były także bardzo aktywne zawodowo dwie inne kategorie muzyków – preceptorzy podlegli kantorom oraz organiści. O precentorach nie wiemy już tak dużo. Niemniej możemy zaprezentować ich pełną list. Bardzo ważna rolę odgrywali oczywiście organiści ze względu na znaczenie muzyki organowej w sakralnym życiu muzycznym. Również ta grupa muzyków kościoła NMP została prawie w pełni zarejestrowana w źródłach historycznych. Należeli do nich: Jacob Ronkę (1623 - ?), Georgius Werner (? – 1644), Samuel Werner (1686 – 1707) Daniel Dibbe (1707 – 1744), Daniel Ohlert (1740–1745), Friedrich Ernst Borck (1745–1787). Znany kompozytor Jean du Grain pełnił w tej świątyni jedynie funkcję pomocnika organisty. Zachowały się także interesujące informacje o muzykach głównego kościoła Nowego Miasta pod wezwaniem Trzech Króli.



prof. zw. dr hab Krzysztof Maciej Kowalski, Uniwersytet Gdański, Historia Elbląga Tom II cz. 2 (1626 – 1772), Marpress, Gdańsk 1997

•