archiwum

Artykuły

Druki i rękopisy muzyczne z dawnej Biblioteki Mariackiej

Kościół Mariacki (obecnie Centrum Sztuki Galeria EL) pełnił w Elblągu XVI i XVII wieku funkcję głównego ośrodka kultury muzycznej. W tamtejszej bibliotece zgromadzono wówczas imponującą kolekcję utworów polifonicznych utrwalonych na kartach niemal dwustu druków oraz kilkunastu rękopisów. Zbiór ten został po raz pierwszy zinwentaryzowany w 1686 roku przez kantora mariackiego, Johanna Friedericha Steinröcka. 


Liczył wówczas 37 sygnatur - na każdą z nich składało się zazwyczaj kilka lub kilkanaście współoprawnych druków, niekiedy z rękopiśmiennymi dodatkami. Kolejny katalog Mariackiego zbioru, wzbogacony o tytuły stosunkowo nielicznych późniejszych nabytków, został sporządzony przez Theodora Carstenna i opublikowany w 1896 roku. Do czasów drugiej wojny światowej kolekcja elbląska pozostała w nienaruszonym stanie. Składały się na nią druki muzyczne z lat 1546-1715 pochodzące głównie z oficyn niemieckich, niderlandzkich i królewieckich oraz miejscowe rękopisy, zawierające m.in. kompozycje twórców związanych z Prusami Królewskimi. Na skutek zniszczenia kościoła w roku 1945 biblioteka mariacka przestała istnieć, ale jej zbiory częściowo ocalały. Wkrótce ponad połowa tytułów z tej kolekcji trafiła do Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Niestety żaden z druków ani rękopisów nie dotarł tam w stanie kompletnym. Pierwotnie każdy z nich składał się z kilku - od czterech do jedenastu - ksiąg głosowych. W Toruniu znalazły się pojedyncze partesy - zazwyczaj po dwa lub trzy z zachowanych współoprawnych zestawów.

 

Mimo, że poważnie uszczuplone, muzykalia z kościoła Mariackiego - sygnowane owalną pieczęcią z napisem St. Marienkirche Elbing - nadal stanowią niezwykle cenną kolekcję. Są świadectwem bogatego repertuaru, którym posługiwali się elbląscy muzycy. Składały się nań dzieła takich kompozytorów jak: Orlando di Lasso, Jacob Handl, Luca Marenzio, Johannes Eccard, Jacob Regnart, Michael Praetorius, Andreas Hackenberger, Samuel Scheidt, Andreas Hammerschmidt i wielu innych. W pomariackiej kolekcji nie brakuje też rarytasów. Na szczególną uwagę zasługuje zbiór z początku XVII wieku opatrzony niegdyś sygnaturą 36 (obecnie: II 507-516, II 536-47, II 555-566, II 572-581, II 582-592) z zachowanymi księgami: discantus, bassus, quinta vox, septima vox i octava vox. Wspólna oprawa łączy dziewiętnaście druków. Aż trzynaście z nich to unikaty na skalę światową (...).

 

 

Fragment pracy popularnonaukowej "Druki i rękopisy muzyczne z dawnej Biblioteki Mariackiej w Elblągu", Biblioteka UMK, Toruń, 2005, doc dr Agnieszka Leszczyńska, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego.

  • Kaliningrad herbaciarnia restauracja

    Herbaciarnię, kawiarnię i restaurację Kaliningrad otworzono w lipcu 1979 roku przy ul. 12 Lutego. Organizowano w niej m.in. dyskoteki i dancingi na których występowały nie tylko elbląskie zespoły. Obecnie funkcjonuje tam Bar & Restauracja Kalinka.

    czytaj więcej
  • Automat Muzyczny Meloman Fonica Unitra

    Automaty muzyczne „Meloman” i „Fonica” tzw. „szafy grające” były produkowane w latach 60. i 70. XX wieku, przez Łódzkie Zakłady Radiowe „Fonica” Unitra przy ul. Wróblewskiego 16/18 w Łodzi. Na przestrzeni lat wyprodukowano modele: M-110, M-120, M-122, M-123. Automaty muzyczne odtwarzały singlowe płyty winylowe (45 obrotów na minutę). W Elblągu funkcjonowały w kawiarniach, restauracjach, klubach, barach i stołówkach.

    czytaj więcej
  • Baltona. Sklepy wolnocłowe (Duty Free Shops)

    Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego „Baltona” założono w 1946 roku. W latach 80. XX wieku, Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego (WPHW) i Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego (PHZ) „Baltona” S.A., otworzyli w Elblągu nowy sklep towarowy. W sklepach wolnocłowych (Duty Free Shops) „Baltony” dostępny był sprzęt radiowo-telewizyjny, magnetofony i gramofony m.in. firm Fischer, Hitachi, Otake, Schneider, Sony. Kasety magnetofonowe, płyty winylowe, aparaty fotograficzne, a także papierosy, alkohole, słodycze, napoje, warzywa i owoce.

    czytaj więcej
  • Encyklopedia w Radiu ESKA 94,1 FM

    W sobotę (11.05) o godz. 8:30 w magazynie reporterów radia ESKA Elbląg 94,1 FM, posłuchacie rozmowy Krzysztofa Jaworskiego z Krzysztofem Bidzińskim na temat nowego wydania „Elbląskiej Encyklopedii Muzycznej”. Słuchajcie także w Internecie.

    czytaj więcej
  • Encyklopedia w Polskim Radiu Elbląg 103,4 FM

    O planach wydawniczych szóstej edycji „Elbląskiej Encyklopedii Muzycznej” posłuchacie 9 maja o godz. 8:15 w audycji historycznej „Elbląg wczoraj, Elbląg dziś”, w rozmowie Michaliny Rozbickiej z Krzysztofem Bidzińskim w Polskim Radiu Elbląg 103,4 FM. Słuchajcie także przez Internet.

    czytaj więcej